foto: © Aaldrik Pot
Voor natuurfoto’s hoef je niet naar donker Afrika. Ook dichtbij huis, bijvoorbeeld in de achtertuin, zijn de mooiste opnames te maken. Maar net als in Afrika, is er ook in Nederland een aantal gebieden waar je net even meer kans hebt een ‘wereldplaat’ te maken.
Fotografie.nl neemt een paar van deze gebieden onder de loep. Wanneer moet je er zijn, waar moet je op letten en welke apparatuur neem je mee?
De Wadden
TV TAS leerden we vroeger als ezelsbruggetje op school. Met het kunnen benoemen van de Waddeneilanden ken je echter maar een klein deel van een van de meest dynamische landschappen van Nederland. Ook de Friese en Groninger noordkust zijn onlosmakelijk verbonden met de Wadden.
Op het wad zijn hele romantische plaatjes te schieten. Ga daarvoor eens mee op een zeil- en natuurtocht met een platbodem.
In het Groningse deel is bijvoorbeeld het haventje van Noordpolderzijl, boven Warffum, een prachtig plekje. Dit haventje is alleen met hoog water bevaarbaar en vooral op windstille en zonnige dagen kun je in de omgeving prachtige foto’s maken van échte waddenlandschappen. In de loop van de zomer neemt het aantal rood- en bruintinten toe vanwege de vele bloeiende of juist al afstervende planten.
Ook aan de Friese kant zijn talloze fotogenieke gebieden, zoals het bij het dorpje Wierum. Kijk ook eens verder dan je neus lang is. Op de rijsdammen zijn allerlei wieren, zeepokken en schelpen een dankbaar onderwerp. Ze zijn al even genoemd en je kunt er natuurlijk niet omheen: Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Ze hebben allemaal hun eigen charme. De zomer is de beste tijd voor het fotograferen van insecten zoals vlinders. Vooral de duingebieden zijn rijkelijk bedeeld.
Vergeet niet je macrolens als je een (digitale) spiegelreflex hebt. Hiermee zijn insecten vaak tot op ware grootte op het beeld vastleggen. Ook kun je relatief goedkoop een set tussenringen aanschaffen, die is te gebruiken met de objectieven die je al hebt. Ook een voorzetlens is een goedkoop alternatief. Deze zijn ook verkrijgbaar voor diverse digitale compactcamera’s. Bij macrowerk is een statief onontbeerlijk. Door de korte werkafstand en de geringe scherptediepte is de foto zo mislukt. Stoei met het diafragma en controleer of alles wat je scherp wilt hebben ook daadwerkelijk scherp is. Met de komst van de digitale camera is dat heel gemakkelijk geworden.
de IJssel
Denkend aan Holland zie ik brede rivieren traag door oneindig laagland gaan, dichtte Marsman ooit. De IJssel is een van die Nederlandse rivieren waar je dat beeld van misschien wel Hollands bekendste gedicht nog met de camera kunt vastleggen.
Tijdens deze route van zeventien kilometer kom je langs tal van fotogenieke IJssellocaties
In dit landschap kun je niet alleen de oerkrachten van een stromende rivier in beeld brengen, maar ook de invloed die de mens op zijn omgeving heeft. Je zult ook geregeld voor de keus worden gesteld: is dit nog wel natuurfotografie? De grens tussen natuurfotografie en landschapsfotografie is dan ook niet altijd even duidelijk.
Stel je daarom altijd de vraag: wat wil ik met mijn beeld zeggen? Als je ‘oernatuur’ wilt vastleggen, is het natuurlijk niet zo mooi als er aan de horizon een door mensenhanden opgeworpen dijk te zien is. Wilt je juist die menselijke strijd tegen het water in beeld brengen, zorg dan dat die dijk er wél op staat.
Roodbonte koeien en binnenvaartschepen. Het is een typisch IJsselplaatje, maar je kunt het eigenlijk geen natuurfotografie meer noemen.
De NS heeft een prachtige wandeling uitgezet tussen de stations van Zutphen en Deventer. Tijdens deze route van zeventien kilometer kom je langs tal van fotogenieke IJssellocaties, zoals voormalige slot Nijenbeek. Ook zijn er op dit traject diverse afgesloten rivierarmen te vinden. In sommige tiert de waterlelie welig.
Let ook op de vele ooievaars die zich in het gebied ophouden. Mochtje het geluk hebben een ooievaar voor de lens te krijgen, probeer dan eens meer dan alleen de soort te registreren. Door op ooghoogte van de ooievaar te komen, legt je ook veel van de leefomgeving van de vogel vast. Daarmee krijgt een foto vaak meer zeggingkracht.
Tussen Wijhe en Olst liggen de Duursche Waarden. Hier mag het water weer vrij de uiterwaarden in- en uitstromen en kun je zeldzame planten- en vogelsoorten tegen het lijf lopen. Runderen zorgen door hun graaspatroon voor een zeer afwisselend landschap en zijn zelf ook een interessant fotografisch onderwerp.
De Veluwe
De Veluwe is het grootste aaneengesloten natuurgebied van Nederland. De duizenden hectaren natuurterrein bieden aan de fotograaf enorme uitdagingen. Feitelijk is de term Veluwe een verzamelnaam voor een streek die grofweg ingesloten ligt tussen Hattem, Putten, Ede-Wageningen, Arnhem, Dieren en Apeldoorn. De ‘kleinere’ natuurgebieden als de Veluwezoom, de Hoge Veluwe, de Koninklijke Houtvesterij Het Loo vormen samen de Veluwe.
De vele zandverstuivingen op de Veluwe bieden eindeloze fotografische mogelijkheden.
Het gebied is niet alleen erg uitgestrekt, maar ook heel gevarieerd. Zo zijn er eindeloze naaldbossen, heidevelden, landgoederen en zandverstuivingen. Al deze deelgebieden hebben hun eigen karakter. De Veluwe is het gebied bij uitstek om grootwild zoals wilde zwijnen en edelherten te spotten en fotograferen.
Vanuit het bezoekerscentrum van Het Nationale Park De Hoge Veluwe in Hoenderloo worden in de maanden mei en juni diverse excursies georganiseerd naar zogenaamde wildkansels. De kans dat u dan oog in oog komt te staan met een edelhert of moeflon is vrij groot. Minstens zo leuk is het om de goede plekken zelf op te sporen. Enige kennis van het gedrag van dieren die u wilt fotograferen, is dan natuurlijk wel handig.
Voor mensen die (nog) niet in het bezit zijn van een digitale spiegelreflex met telekanon, valt ook genoeg te genieten
Ook uw eigen gedrag, zoals weinig geluid maken en rustig bewegen, kan allesbepalend zijn voor een geslaagde foto-excursie. Voor het fotograferen van grote zoogdieren is een lange telelens (400 mm of meer) erg handig. Ondanks dat de dieren weleens ontmoetingen met mensen hebben, zijn ze nog steeds erg schuw. Voor mensen die (nog) niet in het bezit zijn van een digitale spiegelreflex met telekanon, valt ook genoeg te genieten.
Zoek eens van de eerder genoemde zandverstuivingen op, zoals het Kootwijkerzand. Hier liggen de thema’s voor het oprapen. Kijk maar eens naar de grillige vormen waarin de stuifdennen zijn gegroeid en de wind heeft vaak de mooiste patronen in het zand ‘geschilderd’.
De Weeribben
Een paar kilometer ten westen van Steenwijk ligt een van de belangrijkste moerasgebieden van Noordwest-Europa: Nationaal Park De Weerribben. Het is het enige gebied in Nederland waar je otters in het wild kunt tegenkomen.
Samen met het nabijgelegen de Wieden is er bijna 10.000 hectare riet, water, moeras en veen te vinden. Het landschap is gevormd door de grootschalige winning van turf. Later is er riet geteeld. Hierdoor is een uitgebreid stelsel van waterlopen, natte hooilanden, petgaten (weren) en legakkers (ribben) ontstaan. Het is een uniek gebied dat het beste per boot is te verkennen.
Vanuit een fluisterboot ontstaat een heel ander perspectief dan wanneer u de Weerribben te voet of per fiets verkent.
In dorpjes als Ossenzijl en Kalenberg kun je een fluisterboot huren. Als je op foto-expeditie in de Weerribben gaat, is het handig een stuurman mee te nemen, zodat je je volledig kunt toeleggen op de planten en dieren. Een van die dieren die zomaar langs de boot zou kunnen zwemmen is de ringslang. Meestal levert zo’n zwemmend dier geen foto op die de cover van een tijdschrift haalt. Je kunt dan ook beter uitkijken naar aan de oever zonnende beesten.
Omdat slangen koudbloedig zijn, hebben ze de warmte van de zon nodig om actief te kunnen zijn. De vroege ochtend is daarom vooral geschikt om op jacht te gaan naar ringslangen. Wie zich meer op planten en het landschap wil richten, komt ook volop aan zijn trekken in dit Nationale Park.
Rond Winterswijk ontvouwt zich bijvoorbeeld een zeer fotogeniek en kleinschalig landschap met beken, bosjes en veengebieden
In diverse vaarten bloeien volop waterlelies, krabbescheer en andere interessante moerasplanten. Dat brengt ook weer een rijk insectenleven met zich mee. Probeer eens een libel of waterjuffer te fotograferen. Met enig geduld kun je u met een goede digitale compactcamera beeldvullende foto’s maken van deze dieren.
De Achterhoek
Iedereen weet wel ongeveer waar de Achterhoek ligt, maar voor velen is het toch nog een onontdekt gebied. Rond Winterswijk ontvouwt zich bijvoorbeeld een zeer fotogeniek en kleinschalig landschap met beken, bosjes en veengebieden. Zo’n zeven kilometer ten noorden van Winterswijk, pal over de grens met Duitsland, ligt het Zwillbrocker Venn. Hier broeden zowel Europese als Chileense flamingo’s.
Ook aan de Nederlandse kant liggen veengebieden die zeker de moeite waard zijn, zoals het Korenburger en het Meddosche Veen. In mei zorgt het zogenaamde veenpluis voor een sprookjesachtig beeld, alsof er sneeuwvlokken over het veen dansen.
Elk jaargetijde drukt zijn stempel op hoogveengebieden zoals het Wooldse Veen.
Vanaf juni bloeit de dopheide. Deze soort houdt, veel meer dan struikheide, van natte omstandigheden. Daar waar dopheide groeit, is het goed eens wat beter te kijken. Je komt er vaak zeldzame planten tegen zoals zonnedauw, beenbreek en orchideeën. Ga eens plat op uw buik liggen en maak een overzichtsfoto met een groothoeklens. Het leidt vaak tot een verrassende compositie.
Net als in de rest van Nederland heeft ook in de Achterhoek de mens een grote invloed gehad op de vorming van het landschap. Het is natuurlijk spannend om een natuurfoto te maken waar niets van die menselijke invloed is terug te zien. Het is minstens zo knap in een beeld juist die relatie tussen de mens het landschap benadrukt te zien. Bedenk daarom van tevoren wat je wilt fotograferen en waarom je dat wilt. Wat moet de foto uitdrukken? Op het moment dat je hier goed over nadenkt, zul je al snel zien dat je foto’s zich gaan onderscheiden van de overige kiekjes.
Tip: Koop een topografische kaart (1:25.000) van het gebied waar je (vaak) gaat fotograferen. Je kunt op deze kaart niet alleen de mooiste gebieden vinden, het kan ook van pas komen om plekjes aan te tekenen waar je met andere weersomstandigheden of licht nog eens terug wilt komen.
