Precies op het snijvlak van video en foto bevindt zich timelapsefotografie. Je maakt foto’s om uiteindelijk een video te krijgen. En daarmee openen zich een compleet nieuwe wereld, en een nieuwe markt.
Timelapsefotografie is waarschijnlijk het meest bekend van de prachtige bewegende sterrenhemels of zonsondergangpanorama’s die zich in enkele seconden voltrekken. En op Discovery Channel zie je nog wel eens de bouw van een vliegtuig of een wolkenkrabber in rap tempo voorbij komen.
Wat er gebeurt is dat de tijd tussen 2 videoframes extreem wordt uitgerekt. Een normaal filmbeeld bestaat uit 25 beelden per seconde. Met timelapsefotografie heb je zelf de keuze hoeveel tijd er tussen 2 beelden ligt. Stel je hem in op 1 minuut tussen 2 foto’s, dan heb je met succes 25 minuten werkelijke tijd teruggebracht tot 1 seconde filmbeeld.
Versnelde video of timelapsefotografie
Dat je een videocamera niet drie dagen kan laten snorren om de opbouw van een evenement te volgen is begrijpelijk. Het kost gewoonweg teveel data. Voor de lange termijn timelapses is de keuze voor een fotocamera dan ook vrij logisch. Maar de fotocamera heeft meer voordelen boven de videocamera, ook als het gaat om opnames van een paar minuten.
Doordat de instellingen van elk beeld met de spiegelreflexcamera volledig te controleren zijn, leent timelapsefotografie zich juist voor bijzondere beelden die met een videocamera niet te maken zijn. Zo kun je – met de juiste filters – in daglicht werken met een sluitertijd van één seconde.
Sta je in een winkelstraat, dan wordt iedereen die beweegt vaag tot zeer vaag. De rest staat zo stil als beton. Resultaat? Een zeer vloeiende video waar de versnelling veel minder houterig is dan een versneld videobeeld.
Hetzelfde geldt voor een bewegende sterrenhemel. Voor een fotocamera is het een koud kunstje om met sluitertijden van meer dan 15 seconden te werken en de melkweg tevoorschijn te toveren.
Schieten op 4k cinema of animeer in Full HD
Het fijne aan de fotocamera is dat je schiet op misschien wel 18 Mpx, oftewel ruim 5000 pixels breed. Als je je voorstelt dat een full HD beeld maar 1920 pixels breed is, dan weet je dat je in de nabewerking nog hele leuke zooms en pans kan maken die het beeld nog veel spannender maken.
Uiteraard zijn er op de markt ook speciale dollyrigs en installaties die de camera zelf laat bewegen tijdens de timelapse, maar dan ben je al in een veel verder gevorderd stadium en weer een paar honderd tot duizend euro lichter.
Wat heb je nodig?
Met een beetje instapspiegelreflexcamera met mogelijkheid voor een afstandbediening kun je direct aan de slag. Sluit de zogeheten interval-o-meter die overal te koop is voor zo'n 60 euro aan, zorg voor een goed statief en nabewerkingssoftware die ‘sequences’ kan verwerken.
Dat statief is nodig omdat de opname gewoonweg helemaal stil moet staan. Niets is lelijker dan wanneer je uiteindelijke video schokt.
Met de interval-o-meter, kun je de camera automatisch om de zoveel tijd een foto laten nemen. Je stelt het aantal seconden tussen twee foto’s in en vervolgens heb je geduld. Veel geduld.
Na de opnames verwerk je de foto’s en gebruik je bijvoorbeeld quicktime om de sequence tot video om te toveren.
The holy grail of Timelapse
Wat timelapsefotografie lastig maakt is dat elk beeld de instellingen en de belichting van het vorige zo exact mogelijk moet benaderen om een vloeiende video te krijgen, en niet een waar je een epileptische aanval van krijgt.
Het eerste wat je moet doen is je camera op manueel zetten. Alleen dan zorg je ervoor dat de camera niet steeds het licht een heel klein beetje anders berekent en je een opname verknalt, en/of allemaal kunstgrepen in de nabewerking moet doen.
Maar hier komt meteen probleem twee om de hoek. Wat als het licht, zoals bij zonsondergang heel snel verandert? Dan moet je die belichtingsinstellingen wel veranderen, en dat zie je direct in de uiteindelijke video. Dat noemen ze wel 'The holy grail’ of timelapse. Een perfecte overgang van dag naar nacht zonder aantoonbare ‘flickering’ is alleen met heel veel tijd, oefening en geduld te maken.
Wat kun je ermee?
Wat leuk is, dat als je mensen vertelt wat je doet, en aan ze uitlegt wat het precies is, ze daarna ineens overal op tv een timelapse herkennen. Zelf heb ik genoten van de nieuwe BBC-natuurdocumentaires, bijvoorbeeld die over plantleven. Dat je een klimopplantje letterlijk naar boven ziet kruipen alsof het een insect betreft. Dat is uniek, en geeft je een compleet nieuw perspectief op de wereld.
Tip: bekijk ook de site van Timothy Allen met een timelapse tutorial of bekijk het Timelapse channel op Vimeo.
Er zal steeds meer vraag komen naar de bijzondere beelden die alleen timelapse-fotografie kan leveren. Maar ik denk dat er nog veel meer kansen zijn, zeker op het gebied van de lange termijn timelapses. Het is toch uniek dat je een bouwproces van jaren kan samenvatten in een paar minuten? Dat is fijn voor latere televisie, marketing en/of communicatie, maar het legt tevens een stuk belangrijke geschiedenis vast voor generaties na ons.
Digitale fotografie heeft timelapse niet alleen veel makkelijker gemaakt, maar ook veel goedkoper. Daardoor ontstaan er nieuwe kansen, en ook een nieuwe markt. Timelapse-fotografie wordt een nieuwe loot aan de tak van mogelijkheden om de geschiedenis te conserveren. Eerst kwam er de foto, toen het bewegende beeld, en nu de mogelijkheid om de geschiedenis in versneld tempo af te spelen!
Over de auteur
Bas Stoffelsen is eigenaar van The Timewriters en gespecialiseerd in timelapsefotografie.
