Een foto die door bijna iedereen als mooi wordt ervaren, bevat vaak universele kenmerken. De schoonheid zit 'm dan niet in de getoonde situatie of persoon, maar in de manier waarop het onderwerp is gefotografeerd. Het is de compositie die bepalend is voor de waardering die de foto ontvangt.
De kwaliteit en veelzijdigheid van smartphonecamera's zijn de afgelopen jaren exponentieel toegenomen. Zo maak je tegenwoordig gemakkelijk gebruik van de zogenaamde computational photography in je smartphone, ook voor je composities.
Het is de rol van computational photography om de beperkingen van de traditionele camera te overwinnen, door beeldvorming en berekeningen te combineren om nieuwe en verbeterde manieren mogelijk te maken voor het vastleggen en representeren van de fysieke wereld.
Hieronder een overzicht van een aantal simpele compositietips waarbij je smartphone het je gemakkelijker maakt.
1. De regel van derden
Hoewel het zeker niet altijd geldt, kun je het object dat je fotografeert beter niet midden in het beeld plaatsen, maar op ongeveer een derde aan de linker of rechter zijkant, op de zogeheten guldensnede-lijn. Om spanning op te bouwen, passen schilders en architecten deze regel al eeuwen toe. Daardoor zijn we meer dan we ons realiseren gewend om naar een dergelijke beeldopbouw te kijken.
Neem bijvoorbeeld de nieuwslezer van het journaal die op een derde van het scherm zit terwijl ernaast beelden verduidelijken waarover het nieuwsitem gaat. In veel gevallen is zo’n vlakverdeling ook in een foto te bereiken.
Dit tijdloze principe verdeelt je beeld in negen gelijke segmenten door twee verticale en twee horizontale lijnen te trekken. De belangrijkste elementen in je opname moeten zich op of nabij deze lijnen bevinden.
De guldensnede-lijn, ofwel de regel van derden, blijft een tijdloos principe. Plaats je onderwerp dus niet in het midden, maar op een van de snijpunten van de denkbeeldige lijnen die het beeld in drie gelijke delen verdelen. Dit leidt vaak tot een dynamischer en aantrekkelijker beeld.
Toepassing op mobiel
Veel smartphones hebben een ingebouwde 'raster'-functie die je helpt de regel van derden in de praktijk te brengen. Activeer deze in je camera-instellingen. Dit is een raster dat je beeldscherm in negen gelijke vakken verdeelt..
2. Horizonlijn
Op veel foto’s is in de verte de horizonlijn te zien. Als je de camera gewoon recht vooruit richt, dan komt de horizon exact in het midden van de foto te liggen.
Net als bij de guldensnede-regel geldt dat een object dat precies in het midden is geplaatst vaak voorspelbaar en dus saai is. Door de camera een beetje naar beneden of naar boven te kantelen, is die lijn hoger of lager in beeld te plaatsen.
De lijn van de horizon kan dan bijvoorbeeld op ongeveer een derde van het beeld op een (horizontale) guldensnede-lijn lopen. Extremen, met heel weinig of juist veel lucht in beeld, geven een nóg sterker effect. De positie van de horizon kan het gevoel van een foto drastisch veranderen.
Toepassing op mobiel
Gebruik de eerder genoemde raster-functie om je horizon te plaatsen. Een lage horizon kan de lucht benadrukken, terwijl een hoge horizon de aandacht vestigt op de voorgrond.
Sommige smartphones bieden een niveaumeter of een horizonindicator om ervoor te zorgen dat je horizon recht is, wat vooral handig is bij landschapsfotografie.
Met een Panoramamodus kun je extra brede foto's maken door je telefoon te pannen en meerdere afbeeldingen samen te voegen.
3. Diagonaallijnen
De lijn van linksonder naar rechtsboven noemen we een invoegende diagonaallijn. Als het lukt om een schuine lijn in beeld te brengen, levert dat vaak een prettige foto op. Die lijn trekt namelijk de blik van de kijker de foto in.
Als tegenhanger van deze lijn bestaat de stoppende diagonaallijn, die zijn weg van linksboven naar rechtsonder vindt en de logische kijkrichting ineens lijkt te onderbreken. De diagonaallijn hoeft niet strak en recht te zijn; een mooi kronkelend bergpad dat de kijker de berg opvoert geeft eenzelfde effect.
Deze lijnen leiden het oog van de kijker door het frame en voegen dynamiek toe. Een weg, rivier of schaduw kan dienen als een effectieve diagonaallijn.
Toepassing op mobiel
Hiervoor gebruik je het beste apps van derden: er zijn talloze fotografie-apps beschikbaar die geavanceerdere compositorische hulpmiddelen bieden. Sommige apps kunnen overlays met verschillende compositielijnen hebben, inclusief diagonale lijnen.
De Camera+ 2 app is vooral geschikt voor iPhone-gebruikers. Deze biedt geavanceerde camerabediening samen met verschillende compositorische overlays. Een iPhone kun je aanschaffen via Odido.
De app PhotoPills is vooral populair onder landschaps- en astrofotografen vanwege de uitgebreide planningstools die het biedt. Maar het heeft ook een augmented reality (AR) modus waarmee je verschillende overlays op je scherm kunt zien, inclusief compositorische hulplijnen.
Zowel PhotoPills als Camera+ 2 zijn betaalde apps, maar hun functionaliteit rechtvaardigt over het algemeen de kosten voor serieuze fotografie-enthousiastelingen.
Het is ook de moeite waard om de app-winkels regelmatig te controleren, aangezien nieuwe fotografie-apps vaak worden geïntroduceerd en bestaande apps worden bijgewerkt met nieuwe functies.
Hoewel specifieke tools nuttig kunnen zijn, is het ontwikkelen van een 'oog' voor dergelijke lijnen in de omgeving de meest waardevolle vaardigheid. Als je je bewust bent van deze techniek, begin je vanzelf diagonale elementen in je beeld te herkennen die je kunt gebruiken om je foto's interessanter te maken. Zoek naar natuurlijke diagonale lijnen zoals straten, rivieren of schaduwen. Ze kunnen het onderwerp verbinden met de omgeving of een gevoel van beweging creëren.
4. De juiste beeldhoek
De wat langere Nederlanders moeten bij het maken van een portret in het buitenland vaak door de knieën zakken. Als je op ooghoogte staat met iemand die je fotografeert, kijk je niet op, maar recht ín het gezicht. Veranderende hoeken en perspectieven kunnen een normaal onderwerp transformeren in iets boeiends.
Zak bij een portret niet te ver door en voorkom dat je het gezicht van onderaf fotografeert waardoor de nadruk op kin en neusgaten kan komen te liggen. Soms levert het hele verassende beelden op als je op zoek gaat naar een hoog of een laag standpunt.
Dankzij de flexibiliteit van een smartphone kun je gemakkelijk verschillende hoeken proberen. Kijk van bovenaf, vanaf grondniveau of kies een uniek standpunt voor een frisse kijk op je onderwerp.
Toepassing op mobiel
Gebruik je smartphone's compactheid om vanuit unieke hoeken te schieten: vanaf grondniveau, vanuit vogelperspectief of bijvoorbeeld door reflecties in water of glas.
Met Focusvergrendeling kun je de focus vergrendelen op een bepaald deel van je beeld, wat handig is bij macrofotografie of wanneer je wilt dat een specifiek deel van je foto scherp is.
5. Diepte
Vaak fotograferen we grote overzichtsfoto's met een groothoeklens. Dat hoeft op zich niet zo’n probleem te zijn, want op zo’n foto is veel te zien. Maar blijf altijd denken aan helderheid en rust in beeld. Te veel onderwerpen leiden af en geven een rommelige resultaat.
Als je toch een overzicht in beeld brengt, neem dan eens een onderdeel van de voorgrond mee. Bijvoorbeeld een overhangende tak of zoiets als een onderdeel van het zeil van een boot. Op die manier is voor de kijker de diepte in te schatten en krijgt hij meer informatie over de situatie. Diepte geeft je foto's een driedimensionaal gevoel.
Probeer objecten op de voorgrond, midden en achtergrond te hebben. Dit creëert een gevoel van diepte en leidt het oog van de kijker door de hele foto.
Toepassing op mobiel
Gebruik Portretmodus (bokeh-effect): hiermee kun je foto's maken met een onscherpe achtergrond, waardoor het onderwerp van de foto eruit springt. Dit wordt vaak gebruikt voor portretfotografie.
Groothoek- en telelensopties: veel nieuwe smartphones zijn uitgerust met meerdere lenzen die verschillende brandpuntsafstanden bieden. Hiermee kun je vanuit verschillende perspectieven fotograferen zonder van positie te veranderen. Hoewel digitale zoom meer een tool is dan een compositie-instelling, kan het je helpen dichter bij je onderwerp te komen als je niet fysiek dichterbij kunt komen.
6. Kleurgebruik
De niet-professional zoekt het steeds minder in zwart-witfotografie. Dat is jammer, want juist door de afwezigheid van kleur zie je dat de compositie een uitermate belangrijke rol speelt. Natuurlijk geeft kleur de mogelijkheid om een reële situatie goed weer te geven. Kleur heeft ook de kracht om emotie en stemming over te brengen.
Een foto die volledig uit felle kleuren bestaat, levert een totaal andere sfeer op dan een foto die slechts één rustige kleur bevat. Bij gebruik van meerdere kleuren spreken we van polychroom kleurgebruik. Het spreekt vanzelf, dat een foto met veel felle kleuren een onrustiger, drukker beeld oproept dan een monochroom kleurgebruik, waarbij slechts één kleur belangrijk is.
Samengevat: probeer de kleuren bewust in de foto te gebruiken door een juist standpunt te kiezen en goed in te kaderen. Kleur kan een krachtig hulpmiddel zijn, terwijl zwart-wit foto's sterk kunnen zijn in hun eenvoud. Let op hoe kleuren met elkaar contrasteren en hoe ze de compositie van de foto beïnvloeden.
Toepassing op mobiel
High Dynamic Range (HDR) is een techniek waarbij meerdere foto's met verschillende belichtingen worden gecombineerd tot één foto om een gebalanceerd beeld te krijgen met details in zowel de schaduw als de hooglichten. Profiteer van de HDR-functie op je smartphone.
Gebruik kleurcorrectietools en filters op je smartphone. Experimenteer met verschillende kleurtemperaturen en verzadigingsniveaus om de gewenste sfeer te bereiken.
Tot slot
Door deze compositieregels te omarmen en er soms bewust van af te wijken, kun je jouw unieke visie en stem vinden in de wereld van mobiele fotografie.
Het komt natuurlijk ook regelmatig voor dat je een mooie foto gemaakt hebt die je daarna wat beter bekijkt en dat je ziet dat je eigenlijk automatisch al een aantal van bovenstaande compositieregels had toegepast bij de opname.
Mobiele fotografie biedt de vrijheid om overal en altijd te fotograferen. Door bewust te zijn van compositie en hoe verschillende elementen in een frame werken, kun je met je smartphone krachtige en aantrekkelijke beelden vastleggen.
