Button om omhoog te scrollen naar bovenkant pagina
fotografie.nl logo

De magie van de camera obscura

Richard Learoyd, Crashed and Burned, 2017, courtesy of the artist and Fraenkel Gallery, San Francisco
foto: © Richard Learoyd - Crashed and Burned, 2017, courtesy of the artist and Fraenkel Gallery, San Francisco

Fotograaf Richard Learoyd (Nelson, Verenigd Koninkrijk, 1966) maakt met zijn zelfgebouwde camera obscura levensgrote portretten met een lange sluitertijd. In opperste concentratie zoekt hij naar de juiste compositie voor hij het licht toelaat dat het beeld op het lichtgevoelige papier tovert.

foto: Richard Learoyd - Jasmijn towards the light, 2008, unieke Ilfochromeprint
foto: © Richard Learoyd - Jasmijn towards the light, 2008, unieke Ilfochromeprint

Zijn modellen zitten al die tijd stil, zoals in de vroege fotografie ook het geval was. Bovendien is er geen negatief. Dit betekent dat elke foto, net als in de schilderkunst, een uniek werk is. In samenwerking met Fundación MAPFRE toont Fotomuseum Den Haag portretten, landschappen en stillevens van Learoyd in zijn eerste grote solotentoonstelling in Nederland.

De magie van de camera obscura

Richard Learoyd maakt gebruik van de oervorm van de fotografie: de camera obscura. De vroegste voorbeelden van de camera obscura, letterlijk vertaald betekent dit donkere kamer, stammen uit de klassieke oudheid. Het is een natuurkundig optisch fenomeen waarbij licht dat valt door een kleine opening in de wand van een volledig donkere ruimte op de wand ertegenover een projectie op z’n kop geeft van datgene wat zich buiten deze donkere ruimte afspeelt.

Vanaf de zestiende eeuw werd dit fenomeen vermoedelijk door kunstenaars gebruikt als hulpmiddel om de werkelijkheid naar doek te vertalen. Wanneer de pioniers van de fotografie Niépce, Daguerre en Talbot in de negentiende eeuw tijdens succesvolle experimenten een projectie in een camera op de lichtgevoelige plaat weten te fixeren is de fotografie geboren.

Slow photography

Richard Learoyd heeft zijn enorme camera obscura zelf gebouwd. In zijn studio in Londen is de camera obscura een kamer in een kamer. Door het formaat van het papier dat hij hierin kan belichten zijn de foto’s vaak levensgroot of zelfs meer dan levensgroot. Hij maakt niet alleen portretten en stillevens op deze wijze, maar ook landschapsfoto’s. Hij bouwt hiervoor zijn camera obscura op in de buitenlucht, of dat nu op het Engelse platteland is, aan de Californische kust of in Oost-Europa.

foto: © Richard Learoyd - Twin II, 2012, unieke Ilfochroime print
foto: © Richard Learoyd - Twin II, 2012, unieke Ilfochroime print

Het maakproces is enorm tijdrovend, zowel wat betreft de opname als de voorbereiding. Het is daarom niet verwonderlijk dat hij slechts een tiental foto’s per jaar maakt. Ondanks het gebruik van zo’n antieke methode heeft het werk van Learoyd niets te maken met nostalgie. Door het gebruik van een 750 mm lens in de opening van zijn camera obscura vergroot hij het beeld zover dat het voorbij gaat aan wat het menselijk oog kan zien. Het resultaat zijn foto’s met een hoge mate van intensiteit, geringe scherptediepte en zonder enige korrel.

Verwantschap met de schilderkunst

In vele opzichten toont Learoyd zich schatplichtig aan de schilderkunst. Niet alleen vanwege de uniciteit en het formaat van het werk, of de trage werkwijze maar ook vanwege de onderwerpskeuze - niet voor niets richt hij zich op de traditionele genres van de schilderkunst: landschap, portret en stilleven. Hij schuurt ook tegen de schilderkunst aan door de manier waarop hij met licht omgaat, menselijke huid weergeeft en de verstilling in zijn beelden opzoekt.

foto: © Richard Learoyd - Whale, Pacifica 2015
foto: © Richard Learoyd - Whale, Pacifica 2015

Dit doet hij niet alleen in zijn portretten, zoals Jasmijn, towards the light (waarin hij Anne Frank als hedendaagse volwassen vrouw verbeeldt), maar bijvoorbeeld ook bij zijn ‘portretten’ van autowrakken.

Richard Learoyd

Richard Learoyd studeerde Fine Art Photography aan de Glasgow School of Art. Hij werkte als docent fotografie en als commercieel fotograaf voor hij zich meer en meer op vrij werk ging richten. In 2007 toonde hij voor het eerst zijn vrije werk gemaakt met een camera obscura, in de Union Gallery in Londen. In 2015 kreeg hij in het Victoria & Albert Museum in Londen zijn eerste grote solotentoonstelling: Dark Mirror. Het werk van Learoyd bevindt zich inmiddels in gerenommeerde collecties. Zo komen bruiklenen voor deze tentoonstelling onder meer van Centre Pompidou, Yale University en het MoMA.

De tentoonstelling Richard Learoyd – De magie van de camera obscura omvat zo’n 50 portretten, landschappen en stillevens uit het meest recente decennium van Learoyds oeuvre.

Fotomuseum Den Haag
5 oktober 2019 t/m 5 januari 2020

Bestel dit boek
Zeg het voort...
Ontdek meer
Nieuwsbrief
De nieuwste artikelen in je Mailbox?
checkbox
Bedankt! Je aanmelding is verstuurd en we voegen je gegevens toe aan onze lijst. Let op: zorg ervoor dat het door ons gebruikte e-mailadres (info@fotografie.nl) voor de nieuwsbrief straks niet naar je spambox gaat.
Oeps! Er is iets misgegaan bij het versturen, probeer het opnieuw of stuur een bericht naar info@fotografie.nl
Fotografie.nl wordt mede mogelijk gemaakt door: