foto: Jean Tresfon
Fotograaf en traveleditor Tom van der Leij reist de wereld over. Er komt van alles voor zijn lens. Van wilde dieren tot aangrijpende cultuur. Het vierde en laatste deel; de oceaansafari.
Zuid-Afrika heeft qua natuur veel te bieden. Naast de talloze safari’s die je op het land kunt doen, kun je ook het water op; de zogenaamde oceaansafari’s.
Afhankelijk van waar je zit; aan de (zuid)westkust met de koude stroming van de Atlantische oceaan, of de warme stroming van de Indische oceaan, de oostkust, zijn er verschillende mogelijkheden op en rond het water.
Vooral met haaien valt veel lol te beleven. Fotografie en wilde dieren in het water; ik ben in ieder geval een illusie armer geworden.
De eerste keer dat ik de oceaan op ging om dieren te spotten was bij Plettenbergbay. Twee weken ervoor had ik in Sodwana Bay in het noordoosten mijn duikbrevet gehaald en een week later mijn eerste walvissen gespot bij Hermanus. Daar komen de grootste dieren ter wereld tussen augustus en december vlak aan de kust.
Enorme bultruggen die soms slechts tientallen meters van je verwijderd zijn, zo dichtbij dat je ze kunt horen. Er komen walvisspotters op af met dure verrekijkers en gigantische telelenzen. Vanaf de rotspartijen boven het water leggen ze het schouwspel haarfijn vast.
Er komen walvisspotters op af met dure verrekijkers en gigantische telelenzen
Bij Plettenbergbay is dat anders. Daar kun je mee met een boot of per kayak. De walvissen die daar voor de kust zwemmen mogen tot een bepaalde afstand (dat was toen vijftig meter) benaderd worden. Het gaat erom dat je ze niet stoort of hindert. Doe je dat we dan staat je een flinke boete te wachten. Vanaf het water is het toch een andere ervaring. Het voelt als één worden.
Af en toe springt er een walvis het water uit en klapt met zijn staartvin op het wateroppervlak. Ik heb dit nu een aantal malen gezien en baal als een stekker dat ik geen goeie lenzen bezit, bijvoorbeeld een 600mm lens om echt de details te kunnen fotograferen. De boot vaart nog langs de pelsrobbenkolonie en weer terug.
Een paar jaar later kwam ik in contact met de sharkwhisperer; de haaienfluisteraar. Deze man, Trevor Krull genaamd wist door geluid onder water te maken, haaien aan te trekken. Ik ging met hem mee, de Indische oceaan bij Umkomaas op. Wij doken in een keer door tot een diepte van veertig meter en bleven in een soort van v-formatie achter hem in het water hangen. Na een tijdje kwam er een school hamerhaaien overzetten. Een sierlijk gezicht hoe die haaien zich voortbewogen. Het maakte een soort opwindend gevoel in me los.
Zuid-Afrika heeft op haaiengebied een hoop te bieden. Eerst maar eens een keer gaan cagediven vond ik.
Dat smaakte naar meer. Zuid-Afrika heeft op haaiengebied een hoop te bieden. Eerst maar eens een keer gaan cagediven vond ik. Daarbij ga je in een stalen kooi die aan een boot bevestigd is het water in. De bovenkant van de kooi is open, de onderkant dicht en de zijkanten bestaan uit tralies.
Ik had destijds in 2005 een goedkoop onderwatercameraatje (met filmrolletje!) gekocht, meer voor het idee dan voor het resultaat. Na een half uur varen, waarbij de boot geursporen in het water achterlaat (een zak met verrotte vissenkoppen drijft achter de boot aan) werden de eerste haaien gesignaleerd.
Gehesen in een wetsuit, duikbril en snorkel op, het koude water van Gansbay in. Dit is het leefgebied van de grootste roofvis ter wereld, de witte haai. Het water is erg troebel, een zicht van amper een paar meter. De haai wordt langs de kooi gelokt met een stuk tonijn aan een touw en in een flits is het voorbij. Heftig maar ondoenlijk om te fotograferen; Ik heb het rolletje volgeschoten en slechts 1 foto bevat iets van een haai, een grijze vlek. Dan maar vanaf het dek foto’s maken met mijn spiegelreflex. Dat ging stuk beter.
Heftig maar ondoenlijk om te fotograferen!
Een jaar later ga ik met dé witte haaienfotograaf ter wereld, Chris Fallows snorkelen met de makreelhaai en blauwe haai (www.sharkbookings.com). Deze vissen leven in tegenstelling tot de witte haai, van de kust vandaan, op de volle oceaan. Er worden wat lijnen uitgezet om tonijn mee te vangen, die na vangst deels als aas, deels als diner fungeert. Twee uur varen vanaf Kaap de Goede Hoop de volle oceaan op. De deining is enorm. We slepen een zak met vissenkoppen achter de boot aan en trekken geursporen.
Na een tijdje zijn daar de eerste nieuwsgierige haaien. Gewapend met een lange plastic stok om de haaien mee op afstand te houden spring ik het water in en houd me vast aan een touw. Telkens schieten er meterslange haaien aan me voorbij. Weer heb ik geen geschikte onderwatercamera bij me en aangezien ik nagenoeg op de zak met aas lig ben ik snel weer het water uit.
Op de terugweg vliegen albatrossen met ons mee en varen we bijna tegen een bultrugwalvis op. En om het feest compleet te maken worden we een tijdje geflankeerd door een groep dolfijnen. Ze springen voor de boeg uit. Ik zit klaar met mijn camera maar telkens schiet ik te laat. Ze zijn razend snel en duiken overal op. Op de meeste foto’s staan alleen de staartvinnen van de dieren of wat opspattend water op de plek waar de dolfijn net weer onder is gedoken.
Ik besluit met Rob Lawrence van African Shark Eco-Charters mee te gaan op sharkbreaching. Het is een soort vissen op witte haaien met dummy’s, zeerobben van rubber. Het vindt plaats rondom sealisland, in Falsebay, vlakbij Kaapstad.
Hier bevindt zich een kolonie van zestigduizend zeerobben. Als de jonge zeerobben hun eerste zwemles nemen zijn de witte haaien er als de kippen bij om zich te goed te doen aan dit calorierijke hapje. Ze vallen hun prooi van onder met zo’n snelheid aan dat de haaien soms geheel uit het water loskomen.
Ik ben gefocused en maximaal voorbereid. Mijn rechter wijsvinger ligt op de ontspanknop
Ik zit boven op het dek, camera in de aanslag, gericht op de dummy zeerob die aan een lijn een tiental meters achter de boot wordt getrokken. Alles staat goed ingesteld op mijn camera, snelle sluitertijd iso op 800, mijn camera zo ingesteld dat ik meerdere beelden per seconde kan nemen. Ik ben gefocused en maximaal voorbereid. Mijn rechter wijsvinger ligt op de ontspanknop. Maar na twee uur varen is er nog geen succes, geen haai te bekennen, niks, nada.
Rob ziet mijn frustratie en zegt dat ik wel een beroep kan doen op zijn foto’s. Normaal gesproken ben ik daar erg op tegen, maar in dit geval is het overmacht en gebruik ik graag zijn foto’s (www.ultimate-animals.com).
Tip: Neem een waterdichte zak mee en droge doeken
Afgelopen december ben ik gaan duiken bij Kaapstad. Je kunt er met de zevenkieuwen koehaai duiken in het kelpwoud vlakbij Simonstown. In dikke wetsuits ga je tot een diepte van tien meter. Al snel cruisen de drie á vier meter lange koehaaien aan je voorbij. Soms moet je voor ze aan de kant. Fantastisch. Ze zien er gevaarlijker uit dan ze in werkelijkheid zijn.
Je hebt er mooi licht omdat het vrij ondiep is en met het kelpwoud als achtergrond een perfect plaatje. Ik dook samen met Jean Tresfon. Hij had een D300 bij zich, gebruikte geen flits maar wel een kleurcorrectie filter. Prachtige foto’s zijn eruit gekomen (www.underwaterimages.co.za).
Zo zijn er nog tal van mogelijkheden om haaien, walvissen of zeerobben te zien. Van dichtbij, tussenin of veraf. Mocht je het veiliger willen doen dan kun je zelfs in het zeeaquarium van Kaapstad tussen de roggen en haaien duiken onder toeziend oog van het publiek. In Zuid-Afrika is het allemaal mogelijk, mede omdat er stukken kust tot maritiem beschermd gebied zijn uitgeroepen.
En waar ter wereld kun je de Big Seven zien? Juist, in Zuid-Afrika
Het land verleende bovendien als eerste land ter wereld de witte haai de beschermde status. En waar ter wereld kun je de Big Seven zien? Juist, in Zuid-Afrika. Het Addo Elephant park noemt zich het enige park ter wereld met de big seven; naast de leeuw, de olifant, neushoorn, buffel en luipaard, ook de walvis en witte haai!
Beste haaienseizoen: mei-september.
www.sealife-cameras.eu, Alison Kock www.saveourseas.com, Rob Lawrence van African Shark Eco-Charters: www.ultimate-animals.com, Chris Fallows: www.sharkbookings.com, Jean Tresfon: www.underwaterimages.co.za.
