Fotograaf Tom van der Leij reist de wereld over. Er komt van alles voor zijn lens. Van wilde dieren tot bruisende steden. In het kader van het wereldkampioenschap voetbal dat deze zomer in Zuid-Afrika gehouden wordt, verschijnt er een miniserie over dit land.
Mijn liefde voor Zuid-Afrika begon in 2000 toen ik een half jaar fotojournalistiek studeerde aan de Rhodes University in Grahamstown. Het betrof een uitwisselingsprogramma met de School voor Journalistiek in Utrecht waar ik destijds studeerde.
Sinds die tijd beschouw ik Zuid-Afrika als mijn tweede vaderland en kom er gemiddeld tweemaal per jaar. Al die reizen bij elkaar opgeteld heb ik er zo’n twee jaar doorgebracht. Het land blijft mij verrassen, het draagt niet voor niets de slogan; een wereld in een land.
Zuid-Afrika heeft maar liefst elf officiële talen en telt verschillende stammen met elk een eigen cultuur, waarbij de Zulu en Xhosa de grootste vormen. Ook de twee blanke stromingen, de Afrikaner boeren (met een Nederlands/Duits/Franse achtergrond) en die van Engelse komaf hebben zich in een intrigerende manier ontwikkeld. Getekende blanke boeren die zich door en door Afrikaans voelen naast de soms extreem rijke jetset van Campsbay, het Beverley Hills van Kaapstad.
Het draagt niet voor niets de slogan; een wereld in een land
Het land is gezegend door haar diversiteit in landschap en klimaat. In het noordoosten, de grens met Mozambique, Swasiland en Zimbabwe heerst een subtropisch klimaat. Naar het noordwesten toe strekt de Kalahariwoestijn zich uit tot ver in Botswana en Namibië. Het midden van het land wordt gekenmerkt door een savanne/semi-desertgebied van de Karoo en het Drakensgebergte met toppen tot boven de 3000 meter.
En dan is er de kust. Aan de westkant domineert de koude stroming van de Atlantische Oceaan de bijzondere Fynbosbegroeiing en wijnlanden. Aan de zuidoost- en oostkust daarentegen is het de warme Indische Oceaan die voor een zeer aangenaam klimaat zorgt.
Reizigers die voor het eerst naar Zuid-Afrika afreizen vliegen doorgaans op Johannesburg. Met een huurauto rijd je vervolgens in drie weken via het Kruger Nationaal Park, langs het Drakensgebergte, door naar het adembenemend mooie Tsitsikammapark de Gardenroute af en eindig je in Kaapstad. Steevast staan de natuurparken op het programma. Niet zonder reden.
Aan de zuidoost- en oostkust daarentegen is het de warme Indische Oceaan die voor een zeer aangenaam klimaat zorgt.
Op safari in het Kruger National Park is een must voor elke Zuid-Afrikaganger. Of wat te denken van neushoorns besluipen tijdens een wandelsafari in Hluhluwe Emfolosi.
Er zijn ook minder bekende parken als Pilanesberg ten westen van Johannesberg, het Cedergebergte bij Kaapstad, of de Golden Gate in de Oranje Vrijstaat.
Aan het einde van de Gardenroute ligt het Addo Elephantpark dat naast de big five (leeuw, olifant, neushoorn, luipaard en buffel) ook nog de great white (witte haai) en walvis zo nu en dan binnen haar (maritieme) parkgrenzen heeft. Een goeie telelens (met eventuele teleconverter) en een statief komen zeker van pas.
Een goeie telelens (met eventuele teleconverter) en een statief komen zeker van pas
Als ik naar het land ga dan huur ik eigenlijk altijd een auto. Of je nu gaat kamperen in wildparken, superluxe lodges betrekt of gewoon een kamer in een B&B of een backpackers huurt, de standaard van de overnachtingsplekken is hoog. Ook met het wegennet is het prima gesteld.
De infrastructuur behoort tot een van de beste van het continent. Dat wil overigens niet zeggen dat het gemakkelijk rijden is. De wegen zijn dan wel geasfalteerd, ze zijn niet overal even goed onderhouden. Bovendien rijd je aan de linkerkant van de weg. Diepe potholes (gaten) bepalen je snelheid in grote delen van het oosten van het land.
Het valt af te raden in het donker te rijden; ik ben zelf een aantal malen aan de dood ontsnapt door een paar koeien die middenop het warme asfalt stonden op een haar na te missen. Ik ben een keer een gat in gereden en een wiel verloren.
En ik zag een keer toen ik in diepe mist een berg opreed twee vrachtwagens op mij afstormen, eentje op mijn weghelft. De medeweggebruikers zijn niet altijd vakbekwaam in autorijden. Je kunt in het land gemakkelijk je rijbewijs illegaal kopen en onder invloed rijden lijkt de normaalste zaak van de wereld. Als je goed oplet en bepaalde waarschuwingen in acht neemt is de auto het meest plezierige vervoersmiddel dat je bijna overal brengt.
Het is een beetje de kat op het spek binden om je camera rond te laten slingeren
Met de criminaliteit valt het zeker niet mee. Toch zou ik de kanttekeing willen plaatsen dat die vooral in stedelijke gebieden plaatsvindt en grotendeels onder de armere delen van de bevolking. Als toerist of reiziger heb je er niet veel mee te maken. Dat wil niet zeggen dat je onachtzaam moet zijn. Er wordt veel gestolen en ik laat mijn camera geen moment alleen. Het is een beetje de kat op het spek binden om je camera rond te laten slingeren aangezien een gemiddeld maandsalaris enkele honderden euro’s bedraagt.
Zuid-Afrika is deels een eerste wereldland, deels een derde wereldland. Als toerist hoef je niet veel van de armoede te ervaren, toch is een bezoek aan een location, of township zeker de moeite waard. Je steunt aan de ene kant de lokale bevolking en aan de andere kant krijg je een beetje een idee hoe het merendeel van de bevolking leeft.
De idylische strandjes en de talloze modellen in alle kleuren van spierwit tot pikzwart, een paradijs voor de (mode)fotograaf.
Ook het licht is uitermate bijzonder, mede door de reflectie van de zon op de oceanen en de schone lucht die van over het water aangevoerd wordt. Kaapstad bijvoorbeeld is door haar ligging aan de Atlantische oceaan en de natuurlijke rijkdommen, de kleurrijke bebouwing, de idylische strandjes en de talloze modellen in alle kleuren van spierwit tot pikzwart, een paradijs voor de (mode)fotograaf. De stad heeft meer iets weg van een Europese stad aan de Middellandse Zee dan dat zij iets met Afrika van doen heeft.
Kortom voor een fotograaf is Zuid-Afrika een feest. Daarom zal ik de komende edities van deze rubriek wijden aan de in mijn ogen interessante gebieden van het land. Ze hebben als gemene deler dat ze anders zijn en bovendien erg fotogeniek.
