foto: Jan Duker | Bijeneter, gefotografeerd met een 600mm F/4.0.
In deel I heb je gelezen dat compositie bij vogelfotografie net zo belangrijk is als bij het fotograferen van een landschap of bij het fotograferen van gebouwen. Deel II gaat in op de gebruikte techniek. Welke camera, lenzen en accessoires heb je nodig voor het maken van een geslaagde vogelfoto?
Camera
De digitale spiegelreflex is bij uitstek de camera om vogels te fotograferen. Je neemt je onderwerp waar door de lens. Zo heb je een goede controle over de opbouw van het beeld. Dit is bij bewegelijke onderwerpen zoals vogels erg belangrijk. Groot voordeel is verder dat je verschillende objectieven kunt gebruiken op je camera.
Autofocus
Bij snel bewegende vogels is een goed werkende autofocus belangrijk. Een snelle AF stelt trefzeker scherp. Ook de accuratesse is belangrijk. Een accurate AF stelt zelfs onder slechte verlichtingsomstandigheden goed scherp en zal minder 'zoeken' naar de juiste scherpstelling door van oneindig naar dichtbij scherp te stellen, het zogenaamde pendelen.
Scherpstelling gebeurt met de autofocus-velden die je in je beeld ziet als je door de zoeker kijkt. Bij eenvoudiger camera’s zie je vaak niet meer dan 5 sensoren. Geavanceerde camera’s hebben er 9 of meer, tot 40 sensoren aan toe. Een camera met veel AF-velden biedt maximale mogelijkheden voor scherpstelling, maar denk niet dat met éénvoudiger camera’s geen goede vogelfotografie mogelijk is.
Belichting
Veelal kun je verschillende belichtingsprogramma’s instellen. De P-stand zorgt weliswaar voor een juiste belichting, maar houdt daarbij te weinig rekening met voldoende scherptediepte, of met een voldoende snelle sluitertijd om bewegingsonscherpte te voorkomen.
De A-stand geeft prioriteit aan de diafragma-instelling om met voldoende scherptediepte te fotograferen. De camera kiest zelf de sluitertijd. Bij de S-stand wordt juist prioriteit gegeven aan de sluitertijd om bewegingsonscherpte te voorkomen. De camera kiest zelf het juiste diafragma. De M-stand biedt de mogelijkheid om het diafragma en de sluitertijd onafhankelijk van elkaar in te stellen. Dit wordt meestal alleen door ervaren fotografen gebruikt, in bijzondere lichtomstandigheden.
Verwisselbare lenzen
Voor het fotograferen van vogels werken we veel met lange telelenzen met lichtsterktes van F2.8, F4.0 of F5.6. Dit biedt ons de mogelijkheid om onder slechte lichtomstandigheden te fotograferen met korte sluitertijden. Nadeel van lichtsterke telelenzen is echter het grotere gewicht en de hogere prijs. Ook geldt dat bij lange telelenzen de scherptediepte gering is.
Er zijn verschillende lenzen die we kunnen gebruiken:
- 300 MM Een 300 MM is de kortste lens die geschikt is voor vogelfotografie. Het bereik is niet al te groot, dus probeer zo dicht mogelijk bij het onderwerp te komen. Wel kun je deze lenzen goed combineren met een teleconverter. Dit geldt zeker voor de lichtsterke F2.8 versie.
- 400 MM Met de 400 MM wordt je bereik iets groter. Ook deze lenzen zijn verkrijgbaar in verschillende lichtsterktes, de peperdure F2.8 versie, de F4.0 versie, en de relatief goedkopere F5.6 uitvoering. Een 400 MM is een goede startlens om met vogelfotografie te beginnen.
- 500 MM De 500 MM wordt over het algemeen gezien als 'de' vogellens. Deze lens heeft een optimale combinatie van brandpuntafstand, lichtsterkte en gewicht. Veel fotografen die zich specialiseren in vogels, maken gebruik van deze lens.
- 600 MM De 600 MM is een lens die maximaal bereik biedt, het nadeel van deze lens is echter het grote gewicht. Deze lens is toch al gauw weer enkele kilo’s zwaarder dan de 500 MM.
Beeldstabilisatie
Veel lange telelenzen zijn tegenwoordig voorzien van beeldstabilisatie. Beeldstabilisatie bestaat uit twee bewegende lensdelen in de telelens, die ervoor zorgen dat de bewegingsonscherpte wordt gecompenseerd door een tegengestelde beweging aan de beweging veroorzaakt door de trilling. Lenzen met beeldstabilisatie vergroten dus aanmerkelijk de kans op scherpe foto’s.
Teleconverter
Een teleconverter verlengt de brandpuntafstand van de telelens. De meest gangbare converters verlengen de brandpuntafstand met een factor 1.4 of 2.0. Een 500 MM krijgt dan bij gebruik van een 1.4 teleconverter een brandpuntafstand van 700 MM. Nadeel van het gebruik van een teleconverter is het lichtverlies. Bij de 1.4 converter is dat een diafragmastop, bij de 2.0 teleconverter is dat twee diafragmastops.
Soms maak je buiten overdag gebruik van flitslicht....
Flitsen
Soms maak je buiten overdag gebruik van flitslicht. Dit doe je om schaduwen op te helderen, kleuren te accentueren of om een lichtpuntje aan te brengen in de ogen van de vogel. Dit vergroot de zeggingskracht van het beeld en heet invulflits. Stel de flitser zo in dat deze bij alle sluitertijden gebruikt kan worden. Voorkom dat de flitser te veel licht af geeft, dit maakt het onderwerp flets.
Stel daarvoor op de flitser zelf een onderbelichting in van -1 tot -2 stops. De juiste instellingen zijn afhankelijk van merk en type flitser. Raadpleeg hiervoor de handleiding. Als het onderwerp zich op grote afstand bevindt, overweeg dan de aanschaf van een Better Beamer. Deze bundelt het licht in een smalle straal en heeft daardoor een groter bereik.
Statief
Voor absoluut scherpe opnamen gebruik je zo veel mogelijk een statief. De lange telelenzen zijn namelijk gewoon te zwaar om ze zo stil te houden dat de opname scherp wordt. Houd hierbij ook rekening met minder gunstige lichtomstandigheden, waardoor de sluitertijden te lang worden voor scherpe opnamen uit de hand. Statieven zijn er in allerlei soorten, maten en prijsklassen.
Hoe zwaarder het statief, hoe stabieler hij is. Koop een statief op je zwaarste lens. Vergeet daarbij ook niet om een goede statiefkop aan te schaffen. Veel natuurfotografen gebruiken een balhoofd. Speciaal voor lange en zware telelenzen zijn er ook speciale 'schommelconstructies' op de markt. Op de foto met de 600 MM lens zie je zo’n 'schommelconstructie' van het merk Wimberley afgebeeld. Deze werken erg prettig en snel, maar kosten ook weer het nodige. Ondersteuning met een rijstzak of gewoon je fotorugzak kan soms ook uitkomst bieden.
Bekijk meer foto's van Jan Duker.
In deel 3 binnenkort een vogelfotografie-avontuur uit de praktijk.
