De leverancier van mijn digitale achterwand organiseert een demonstratiedag. Om alles wat op te leuken is een Color Managementexpert ingehuurd. Al snel vliegen de technische termen me om de oren, en na een monoloog van een kwartier werpt hij de hamvraag in het publiek: "Wie gebruikt hier S-rgb?"
Door het oog van de naald
Nu kan ik een speld horen vallen; niemand is van plan zijn nek uit te steken met het risico straks smadelijk te worden uitgelachen. Dan geeft de meester zelf het verlossende antwoord: op S-rgb blijkt de doodstraf te staan, Adobe-rgb is oké. Wat een geluk voor minstens de helft van de zwijgers in de zaal. Ze ontsnapten aan een publieke ontmaskering. O ja, ze maken al jaren prachtige foto’s met hun standaard S-rgb profiel, maar dat kan dus helemaal niet volgens de expert op het podium! Ze zijn door het oog van de naald gegaan al die jaren. Vlug een cursus Color Management bestellen.
Op S-rgb blijkt de doodstraf te staan
Seminars; een goudmijn!
Er wordt veel geld verdiend door anderen te vertellen hoe het moet. Seminars, cursussen, opleidingen digitale fotografie en Color Management vinden gretig aftrek. Zoals verzekeraars je graag op alle risico’s van het leven wijzen, zo bestoken de 'digitale experts' je met technische termen om je een cursus te slijten.
Laat je niet gek maken
Toen ik twaalf jaar geleden mijn eerste Leaf achterwand aanschafte, sprong ik in het diepe. Van digitale theorie en profielen wist ik nog niet veel, vooral converteren van rgb naar cmyk baarde me grote zorgen. Al snel kwam ik erachter dat de lithografen die ik daarover raadpleegde op dat moment minder van conversie wisten dan ik, de arme zielen waren compleet overvallen door de digitale revolutie. Als ik met een digitaal rgb bestand bij ze aankwam, experimenteerden ze gewoon wat op mijn kosten. Het resultaat was even duur als bedroevend.
Het calibreren van een beeldscherm
De oplossing kwam toen we met een stuk of twintig digitaal werkende fotografen de koppen bij elkaar staken tijdens een aantal zelf georganiseerde workshops. We deelden onze vers verworven praktijkkennis en snel ontstond er genoeg duidelijkheid om het kaf van het koren te kunnen scheiden. Lang duurde die saamhorigheid overigens niet; zodra de hoogste nood gelenigd was, zakte alles als een pudding in elkaar en ging iedereen weer zelf het buskruit zitten uitvinden.
De praktijk
Natuurlijk dien je als digitale fotograaf best over een behoorlijke hoeveelheid theoretische kennis te beschikken. Ga je zomaar blind aan de slag met je nieuwe spullen, dan komen daar brokken van. Je zult dus een en ander moeten lezen en een oriënterende cursus is ook niet weg. In de praktijk heb je in de studio echter genoeg aan wat eenvoudig Color Management. Voor jou houdt het nut van profielen op bij de voordeur; je weet nu eenmaal zelden wat er verder met je werk gebeurt. Het profiel waarmee je rgb bestand de studio verlaat, stelt een volgende gebruiker in staat op zijn scherm of via de Proofer te beoordelen hoe de kleur eruit moet zien, maar mankeert er iets aan de kennis of de spullen van de ontvanger, dan kan het misgaan.
Mijn workflow
Daarom dek ik mij op diverse manieren in tegen mogelijke onkunde van de ontvanger. Allereerst gebruik ik voor de digitale achterwand en alle computers die met haar bestanden te maken krijgen het Adobe rgb uitvoerprofiel (dat inderdaad een grotere kleurruimte heeft dan S-rgb). Op mijn (gekalibreerde) beeldscherm krijg ik een redelijk betrouwbare indruk van de kleuren en ook mijn Epson print komt hiermee overeen, voor zover dat tenminste technisch mogelijk is.
Zwart en wit meet ik met de Photoshop pipet om uitgebleekte en dichtgelopen partijen te voorkomen. Het bestand gaat met een Adobe rgb profiel de deur uit, maar nooit zonder Epson print. Die print mag dan geen perfecte weergave zijn van het toekomstige drukwerkresultaat, het is wel een prima referentie voor de lithograaf en als die er straks iets totaal anders van bakt, kan ik ernaar verwijzen. Verder lever ik naast het rgb bestand ook een zelf geconverteerde cmyk versie, voorzien van het Euroscale-coated v2 profiel. Een eindgebruiker die niet genoeg van de materie weet, zal kiezen voor het cmyk bestand en dan kunnen er geen grote ongelukken meer gebeuren.
Puntjes op de i
Natuurlijk heb ik met de jaren een grondiger kennis gekregen van de materie en daarom verfijn ik mijn cmyk bestanden na conversie vaak nog wat, onder meer met selective colors (Photoshop). Maar ook een standaard conversie met het Euroscale-coated v2 profiel behoedt je al voor grote missers van de ontvanger. Voor een exacte conversie moet je eigenlijk precies weten hoe er straks wordt gedrukt en met welke apparatuur; iedere expert zal het je vertellen en zo staat het in de boeken. De bottom line is echter dat ook de lithograaf die jouw digitale bestand converteert, nooit vraagt naar dit soort details. Hij converteert gewoon met een standaardprofiel, tegenwoordig ook vaak ISO-12647, zonder dat hij heeft geïnformeerd naar het toekomstig gebruik. Als hij wel een aangepast profiel hanteert, is dat meestal om beter aan te sluiten bij zijn eigen Proofer. Tenslotte is de hele profielen business gebaseerd op de menselijke perceptie van kleur terwijl er geen twee mensen rondlopen met dezelfde kleurbeleving. Ons oog is geen precisie-instrument; laten we er dus geen wetenschap van maken, je kunt je beter op fotograferen concentreren.
Van kleur en digitale techniek kun je nooit genoeg weten, al was het maar om je te wapenen tegen lieden die geld willen verdienen aan jouw angst om fouten te maken. Er zijn talloze boeken geschreven over digitale kleur. Ik noem er één dat redelijk zinvol is: Real World Color Management. ISBN: 9780132777957. Maar ook hier geldt: veel te veel woorden.
